Instruma

Idiofony

Idiofony (instrumenty muzyczne samobrzmiące) – grupa instrumentów muzycznych w systematyce instrumentologicznej Curta Sachsa, w których wibratorem (źródłem dźwięku) jest ciało stałe mające niezmienną, naturalną sprężystość.
Wibratorem w idiofonie jest najczęściej cały instrument, dlatego instrumenty takie nazywane są również samodźwięcznymi. Idiofony mogą wydawać dźwięki rozproszone lub o określonej częstotliwości. Wysokość dźwięku w idiofonach uzależniona jest od właściwości fizycznych elementu drgającego (przede wszystkim masy), dlatego duża część tych instrumentów składa się z wielu odrębnych wibratorów (np. ksylofon, dzwony rurowe, wibrafon). W praktyce wykonawczej orkiestry symfonicznej idiofony należą do grupy perkusji.
Akordeon, harmonia i harmonijka ustna według systematyki instrumentoznawczej polskich autorów Drobnera oraz Kamińskiego[1][2] zaliczane są do idiofonów ze względu na samobrzmiące stroiki zastosowane w ich konstrukcji. Jednak według systematyki instrumentologicznej Sachsa są aerofonami.
Idiofony ze względu na sposób wywołania wibracji dźwięku dzielą się na:


zabawkowy ksylofon
uderzane – pałeczką, prętem, dłonią, zderzane ze sobą bądź potrząsane (np. gongi, ksylofon, marakasy, czynel, dzwonki ręczne),
zderzane o siebie – (np. talerze, kastaniety),
pocierane – smyczkiem, szczotką lub dłonią (np. harmonika szklana, harfa szklana),
dęte (stroikowe) – w których drgania wibratora wywołane są przepływem powietrza wytwarzanego ustami bądź miechem (np. harmonijka ustna, akordeon, językowe piszczałki organowe),
szarpane – wypustkami mechanizmu lub dłonią (np. pozytywka, drumla, zanza).
Zależnie od kształtu wibratora wyróżnia się idiofony:
płytowe – (np. talerze, gong),
sztabkowe – (np. czelesta, ksylofon). Do tej grupy należy też kamerton (widełkowy), niebędący właściwym instrumentem muzycznym, lecz pomocniczym instrumentem do sprawdzania stroju instrumentów (wydaje dźwięk wzorcowy),
rurowe – (np. dzwony rurowe),
prętowe – (np. trójkąt),